17 Mart 2009 Salı

GİZEMLİ MISIR GÜNCESİ (11)

Kom Ombo Tapınağı


Kom Ombo -tanrıların şehri- manasına gelmekte ve antik cağlardaki adı Ombos olarak bilinmektedir. Bulundugu yer itibari ile Nübye ve altin madenleri güzergahinda bulunduğundan tarih boyunca önemli bir nokta olarak kabul edilmiş. Ayrıca tapınağın biri iyilik biri kötülük olmak üzere iki kapısı var, bu iki kapılı olan tek tapınaktır.

Kom Ombo Tapınağı, güney Mısır'ın Kom Ombo kasabasında, Nil ırmağı kıyısında bulunan bir Eski Mısır tapınağıdır. M.Ö. 2. yüzyılda Ptolemaios Hanedanı döneminde yapılmıştır. Tapınağın bir yanı timsah tanrı Sobek'e, öbür yanı ise şahin tanrı Haroeris'e adanmıştır. Haroeris aynı zamanda Büyük Horus olarak da bilinir. Tapınağın mimari yapısı alışılagelmişin dışındadır, çünkü tapınaktaki her şey ana eksen boyunca simetrik olarak düzenlenmiştir.

Tapınak geçen yüzyıllar boyunca özellikle Nil ırmağının taşmaları ve depremler sonucu tahribata uğramıştır. Ayrıca daha sonraki başka inşaatlarda kullanılmak üzere bu tapınağın taşlarından yararlanılmıştır. Tapınağın içindeki kabartmalardan bir bölümü burayı daha sonra kilise olarak kullanan Kıptiler tarafından silinmiştir.

Tapınağın girişindeki küçük bir müzecik de bu bölgeden çıkan bir timsah fosilini ziyaret ediyoruz ilkin, özet bilgilendirmede de söylendiği gibi bu tapınapın bir kısmı timsah tanrı Sobek için yapılmış. Mısır'da bütün Tanrı'lar iyi huylu değiller ve Sobek'de bu iyi huylu olmayan tanrılardan birisi.. Eski Mısır dönemlerinde bu bölgede gerçekten çok fazla timsah yaşıyormuş ve Mısırlılar Nil'den karşıya geçmek istediklerinde timsahlara yem olma tehlikesi ile karşı karşıya kalıyorlarmış bu nedenkle ona bir tapınak yapılarak kendilerini timsahlardan korumasını istemişler. Şimdi ise görebildiğimiz tek şey timsah fosilleri, gerçek timsahlar artık buraları terk etmişler çünkü soyları çanta ve ayakkabı olarak vitrinleri süslemeye başlamış.


Daha önce Karnak tapınağını gezerken de bahsettiğimiz gibi, Eski Mısır'da vergi sistemi de Nil'e bağımlı idi. Suyun yükselimine bağıntılı olarak tarım alanı da artıyordu ve vergilerde buna göre düzenleniyordu. Her tapınakta "birleşik kaplar sistemine göre çalışan ve suyun yükselme miktarını ölçen kuyular açılmıştı. Bu Nilometreler içerisinde en iyi durumda olanlardan biri Kom Ombo tapınağındadır. Rahipler Nil'in yükselme durumuna göre o seneki mahsüle uygulanacak verigleri belirliyorlardı. Bu şekilde düzenlenmiş bir vergi sisteminde ise vergi kaçırmak gibi bir durum söz konusu değildi. Vergilendirilmeyen tek gelir Mısır halkında olmayanların yaptıkları ve takas usulune dayanan ticaret idi.




Daha önce de bahsettiğim gibi tapınak sağlık merkezi olarak kullanılıyormuş, duvar rölyeflerine baktığınızda bunu daha net anlamak mümkün. Yan taraftaki rölyef üzerinde sağ tarafta gördüğünüz kadın bir çocuk doğuruyor örneğin, bu ve devam eden rölyeflerde doğum anı ve emzirme betimlenerek, hamile kadınların ve yeni doğan bakının nasıl yapılacağı anlatılmış. Yanlız anlamadığım şey acaba eski Mısırda kadınlar oturarak mı doğum yapıyorlardı yoksa ancak böyle mi betimlenebiliyordu.

Tapınak duvarlarına işlenen rölyeflerde tıp alanı ile ilgili betimlemeler bu kadar da kalmıyor, tıbbi operasyonlarda cerrahların günümüzde bile kullandıkları aletlerin benzerleri de yine bu duvar resimlerinde yerini alıyordu. Bu aletlerin sol tarafında ise yine hamile bir kadının betimlendiğini rölyefdeki kadının karnındaki şişlikten anlamak mümkün. Kom Ombo Tapınağı gerçekten Mısırlıların ne kadar ileri bir medeniyet olduklarını bir kez daha ispatlıyor bize.. Tüm bu bilgilere sahip bir medeniyete ait tıbbi ve bilimsel bilgilerin günümüze kadar korunamamış olması ve bir çok şeyin insanoğlu tarafından yeniden keşfedilmesi can sıkıcı aslında.. Bu güne kadar bulunabilen ve ayakta kalabilenlerden ancak onların elindeki teknolojinin boyutunu anlamaya çalışıyor ve şaşkınlığa uğruyoruz. Bir de gerçekten tamamı korunabilseymiş demek ki, şimdi uzay 1999 diye zamanında Tv lerde gösterilen ama 2009'a gelindiği halde hala erişelemeyen o teknolojiye şimdiye erişmiş olurduk kimbilir..


Kom Ombo tapınağı, Luxor ve Karnak tapınaklarından sonra gördüğümüz en etkiliyeci tapınak bence bu anlamda.. Tıbbi bilgilerin yanısıra Mısırlıların kullandığı takvim örneklerine de rastlamak mümkün tapınak duvarlarında. Bu takvimlerin işleyiş şekli ilk bakışta oldukça karmaşık gibi duruyor olsa da aslında çok basit bir mantığa dayanıyor. Yandaki rölyefin en sağında gördüğünüz yuvarlak, ters "U" harfi ve çizgiler, ayın günlerini temsil ediyor. Yuvarlak ay zaten, ters "U" on anlamında kullanılıyor, çizgiler ise "Bir". Yukarıdan aşağı sırayla takip edecek olursanız bu fotoğrafta ayın 25'inden 30'una kadar olan zaman dilimi gösteriliyor. Sağ tarafta ayın her gününe denk gelen hiyeroglifler ise sanıyorum ayın o günlerinde olacaklar ya da yapılacakları ifade ediyor, henüz hiyeroglif çözme becerisi elde edemediğimden onları size açıklayamayacağım maalesef, ama bu bir stok listesi olabilir diye düşünüyorum yine de.. Yani tapınağa ayın o günlerinde gelen hediye vb şeylerin tutulduğu bir listedir belki de bilemiyorum.


Kom Ombo tapınağının ardından yeniden gemimize dönüyoruz ve artık akşam yemeğimizi yiyip dinleneceğiz.. Gemi bizim binişimizle birlite Asuan'a doğru hareket edecek ve akşam saatlerinde Asuan'a varmış olacağız..


Orada görüşmek üzere..
Fasulye

2 yorum:

sanem dedi ki...

fasülyecim bu süper mısır gezisi dizisi için çokkk teşkkürler ama okuduğum kadarıyla daha bitmedi dmiiii:) bekliyoruz devamını:) Asuan'ı da çokkk merak ettim.Kom ombo tapınağı büyüleyiciydi.

Fasulye dedi ki...

sevgili sanem.. evet daha bitmedi :) ben de başlarken bu kadar uzun uzadya anlatabileceğimi ummuyordum açıkçası :) ama zaman geçtikçe detaylar kaybolmaya başlıyor gerçekten.. o yüzden bende bir an önce kala kısma hele ki en çok görmeyi istediğim yer olan ebu-simbel i anlatmaya can atıyorum...
sevgiler
fasulye